ROTATOR CUFF TENDİNİTİ
Omuz pek çok kas, kemik ve tendon(kasların kemiklere yapışma noktası)’dan oluşan karmaşık bir yapıdadır. Omuzda 3 adet eklem yapı bulunur; köprücük kemiği ile kürek kemiğinin üst ön çıkıntısı arasındaki “akromioklavikular” eklem, kürek kemiği ile kaburgalar arasındaki “skapulotorosik” eklem ve kol kemiği ile kürek kemiği arasındaki “glenohumeral “eklem.
Glenohumeral eklem kolu yana açma-kapama, öne kaldırma-indirme ve döndürme gibi pek çok harekete izin bir eklemdir. Kol kemiği bu hareketler sırasında gerek kemik yapılarla, gerek tendon ve bağlar ile kürek kemiğindeki “glenoid kavite” adı verilen boşlukta tutulmaya çalışılır. Kaslardaki kuvvetsizlik, kemik yapılardaki anormalite, eklem kapsüldeki deformiteler ,bağlardaki sertleşme ya da gevşemeler kol kemiğinin hareketler sırasındaki normalitisine bozar. Kol kemiği hareketler sırasında glenoid kavitede sabitlenemezse öne, arkaya, yukarı aşağı minimal veya büyük oranda yer değiştirir. Bu da bu bölgede bulunan yumuşak dokularda gerilme, baskı ve sürtünmelere; kanlanmasında bozulmalara neden olur. Tedavi edilmeyen omuz instabilitesi zamanla yumuşak dokularda ve ilerleyen dönemde kemik yapılarda harabiyete neden olur. Tendonlarda sıkışmalar, kaslarda yırtılmalar, eklemde kireçlemeler, kapsülde yapışıklıklar meydana gelebilir.
Rotator Cuff Nedir?
Omuzu sabitlemeye yardımcı pek çok kas olmasına karşın dört kas temel stabilizör kabul edilir. Bu kaslar” rotator cuff kasları (omuz manşonu-manşet kasları) “ olarak isimlendirilir.
*Supraspinatus,
*İnfraspinatus,
*Teres minör,
*Subscapularis.
Bu kasların iltihabi durumu” rotator cuff tenditi (omuz manşonu iltihabı)”olarak isimlendirilir. En sık supraspinatus kası etkilenir. Tedavi edilmeyen tendinit zamanla kasta kısmi veya tam kat yırtıklara neden olur.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
*Yüzücülerde,
*Atletlerde,
*Haltercilerde,
*Raket sporları ile uğraşan sporcularda (tenis gibi),
*Fırlatma sporu yapanlarda(beyzbol gibi)
*Kementle hayvan yakalama gibi kolun baş üstü aktivitelerde sık kullanıldığı sporlarda görülür.
SEBEPLERİ NELER?
*Omuz kaslarındaki zayıflık ya da dengesizlik,
*Çengel şeklinde akromion(kürek kemiğinin köprücük kemiği ile eklemlleşen üst ön çıkıntısı),
*Eklem içinde veya yumuşak dokular arasında meydana gelen osteofitler(halk arasında kemik büyümesi olarak da tabir edilir.),
*Aşırı baş üstü aktivite,
*Tekrarlayan omuz çıkıkları,
*Omza direkt gelen darbeler.
BELİRTİLERİ NELER?
*Omzun ön, kolun yan tarafında ağrı ve şişlik
*Kolu kaldırırken ya da indirirken tetiklenen ağrı,
* Kolu kaldırdığın zaman gelen “klik” sesi,
*Sertlik,
* Uykudan uyandıran ağrı,
* Sırta uzanmakla artan ağrı,
* Etkilenen kolda kuvvet ve harekette azalma.
HASTALIĞA ÖZGÜ TESTLER
*Full Can Testi,
*Empty Can/ jobe’sTesti,
*Drop Arm Testi,
*Lift-off Testi,
*Belly-press testi,
*Belly-off Belirtisi,
*Bear Hug Testi,
*Hornblowers Belirtisi
TEDAVİ
İlk etapta akut tedavi protokolü uygulanır.
*İstirahat; Antrenmana ara verilir (süresine iyileşme seviyesine göre karar verilir). Tendonun kendini toplamasına yardım edecek anacak sportif performanstaki düşüşü en alt düzeyde tutacak şekilde planlanmalıdır.
*Buz uygulaması; 20 dk süre ile omuzdaki ağrılı bölgeye ıslak bir bezin arasına konulan buz uygulanır. (ilk günlerde 2 saatte bir uygulama yapılmalı , ağrı azaldıkça uygulama sıklığı da azaltılabilir.)
Buz uygulaması iltihabın dağılmasına ve şişliğin giderilmesine yardımcı olacaktır.
*Masaj; omzunuzun dış yan kısmına dirsekten omza doğru olacak şekilde zeytinyağı ile ya da kas gevşetici krem ile uygulama yapabilirsiniz.
*Derin friksiyon masajı; yukarıda saymış olduğumuz 4 ayrı rotator cuff kası için 4 ayrı tetik nokta( kastaki ağrı ve hassasiyetin en yoğun olduğu nokta) mevcuttur. Bu bölgelere uygulanan friksiyon tedavide önemli bir yer tutar.
Kürek kemiğinin arkadaki çıkıntısının hemen üzerinde, hemen altında,
Kolun omza bağlandığı noktada, akromionun(kürek kemiğinin üst ön çıkıntısı) hemen altında dış yan tarafta,
Korokoid çıkıntının(kürek kemiğinin ön taraftaki çıkıntısı) üzerinde bu ağrılı noktaları tesbit edebilirsiniz. Doğru bir tesbit için fizyoterapistinizden yardım alın.
*Bandajlama; ihtiyaç halinde dirsekten başlayıp omza doğru yapılan bandajlama hem kaslarınıza destek olarak tendon üzerindeki yükü azaltır hem de ağrıyı azaltmada ve şişliğin artmasını önlemede etkilidir.
*Pozisyonlama; elinizi ve kolunuzu kalp hizasından yukarıda olacak şekilde pozisyonlayın. Gün içerisinde omuz askısı kullanmak (gerekli ise!) yeterli olur, geceleri ise kolunuzu altına bir yastık koyarak yükseltebilirsiniz. Bu uygulama şişliğin azalmasına dolayısı ile ağrının azalmasına yardımcı olacaktır.
*Ortezleme; ihtiyaç halinde destek amacı ile omuz askısı kullanılabilir. Kas üzerindeki yükü alarak rahatlama sağlar. Ne kadar süre ile kullanılacağı fizyoterapistiniz ya da doktorunuz tarafından belirlenir. Ortez uygulamalarında kısıtlı kullanımlar kas ve tendon yapılara destek sağlarken uzun süreli kullanımlar kaslarda güçsüzlüğe neden olabilir.
*Antiinflamatuvar ilaç kullanımı; doktor önerisi ile (!) bu ilaçların alınması iltihabın giderilmesinde iyileşmede önemli bir yer tutar.
*Bantlama; fizyoterapistiniz yardımı ile kinezyolojik ya da rijit bantlama yapılabilir. Omzu askıya alacak şekilde yapılan rijit bantlama, ödemi gidermek veya kasları gevşetmek için yapılacak kinezyolojik bant uygulaması oldukça etkilidir.
* Baş üstü aktiviteler,etkilenen kol üzerine yatma ve etkilenen kol ile ağırlık taşıma yasaklanır(yapmak istese de ağrı izin vermeyecektir).
EGZERSİZ
*Akut olarak tabir edilen ağrı ve kısıtlılığın yoğun olduğu ilk 3-7 günlük dönemde germe egzersizleri ile başlanır (ilk etapta ağrı sınırını birazcık aşan germeler yapılır). Germe egzersizlerinde ilk olarak 10-15 sn lik germelerle başlanır. Ağrı hafifledikçe 3-5 dk ya çıkılır. Kapı kenarında ve duvar köşesinde yapılan egzersizler hastanın kendine başına omuz kaslarını germesini sağlar.
Eklem hareket açıklığını koruyan ve artıran ROM egzersizleri yapılır. Özellikle omuz çarkı, parmak merdiveni gibi materyaller kullanılarak yapılan egzersizler bu dönemde tercih edilir.
*Sinir moblizasyon egzersizleri kesinlikle tedaviye dahil edilmelidir.
*Pendular egzersiz olarak tabir edilen omuz sarkaç egzersizleri yapılır. Bu egzersiz ağırlık kullanılarak yapılır. Ağırlık taşıması yasak olan kolda bu egzersizi doğru olarak nasıl yapacağız?
Burada amaç omuz eklemini açarak içte sıkışan yapıları rahatlatmak ve tendon üzerine binen baskıyı azaltmaktır. Ağırlığı taşıyan parmak kaslarımız olmalı. Etkilenmemiş kol ile bir yerden destek alın, etkilenen kola ağırlığı alarak öne doğru eğilin. Bütün hareketler boyunca dirseğin bükülmeyip dik durduğundan emin olun. Kolunuzu omuzdan öne-arkaya, sağa-sola, saat yönünde ve saat yönünün tersine daireler çizecek şekilde hareket ettirin. Bu hareketin püf noktası hareketin başında veya sonunda kesinlikle dirseği bükerek ağırlığı almaya veya bırakmaya çalışmamaktır. Dirseği büktüğünüz zaman ağırlık taşıma görevini omuz ve dirsek kasları yapmış olur. Bu da kasınızın daha fazla zedelenmesine neden olur.
*Ağrı ve şişliğin azalmaya başladığı subakut dönemde (1-4 hafta) akut dönemdeki egzersizlere ek olarak dirençli kuvvetlendirme egzersizlerine geçilir. Ağırlık, therabant ya da vücut ağırlığı kullanılarak direnç oluşturulur. Direnç miktarı zamanla arttırılır. Baş üstü dirençli egzersizlere kontrollü olarak geçiş yapılmalıdır.
*Kronik dönemde(1-.. ay) Spora özgü egzersizlere geçiş yapılır.
Sağlıkla kalın…
Omuz pek çok kas, kemik ve tendon(kasların kemiklere yapışma noktası)’dan oluşan karmaşık bir yapıdadır. Omuzda 3 adet eklem yapı bulunur; köprücük kemiği ile kürek kemiğinin üst ön çıkıntısı arasındaki “akromioklavikular” eklem, kürek kemiği ile kaburgalar arasındaki “skapulotorosik” eklem ve kol kemiği ile kürek kemiği arasındaki “glenohumeral “eklem.
Glenohumeral eklem kolu yana açma-kapama, öne kaldırma-indirme ve döndürme gibi pek çok harekete izin bir eklemdir. Kol kemiği bu hareketler sırasında gerek kemik yapılarla, gerek tendon ve bağlar ile kürek kemiğindeki “glenoid kavite” adı verilen boşlukta tutulmaya çalışılır. Kaslardaki kuvvetsizlik, kemik yapılardaki anormalite, eklem kapsüldeki deformiteler ,bağlardaki sertleşme ya da gevşemeler kol kemiğinin hareketler sırasındaki normalitisine bozar. Kol kemiği hareketler sırasında glenoid kavitede sabitlenemezse öne, arkaya, yukarı aşağı minimal veya büyük oranda yer değiştirir. Bu da bu bölgede bulunan yumuşak dokularda gerilme, baskı ve sürtünmelere; kanlanmasında bozulmalara neden olur. Tedavi edilmeyen omuz instabilitesi zamanla yumuşak dokularda ve ilerleyen dönemde kemik yapılarda harabiyete neden olur. Tendonlarda sıkışmalar, kaslarda yırtılmalar, eklemde kireçlemeler, kapsülde yapışıklıklar meydana gelebilir.
Rotator Cuff Nedir?
Omuzu sabitlemeye yardımcı pek çok kas olmasına karşın dört kas temel stabilizör kabul edilir. Bu kaslar” rotator cuff kasları (omuz manşonu-manşet kasları) “ olarak isimlendirilir.
*Supraspinatus,
*İnfraspinatus,
*Teres minör,
*Subscapularis.
Bu kasların iltihabi durumu” rotator cuff tenditi (omuz manşonu iltihabı)”olarak isimlendirilir. En sık supraspinatus kası etkilenir. Tedavi edilmeyen tendinit zamanla kasta kısmi veya tam kat yırtıklara neden olur.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
*Yüzücülerde,
*Atletlerde,
*Haltercilerde,
*Raket sporları ile uğraşan sporcularda (tenis gibi),
*Fırlatma sporu yapanlarda(beyzbol gibi)
*Kementle hayvan yakalama gibi kolun baş üstü aktivitelerde sık kullanıldığı sporlarda görülür.
SEBEPLERİ NELER?
*Omuz kaslarındaki zayıflık ya da dengesizlik,
*Çengel şeklinde akromion(kürek kemiğinin köprücük kemiği ile eklemlleşen üst ön çıkıntısı),
*Eklem içinde veya yumuşak dokular arasında meydana gelen osteofitler(halk arasında kemik büyümesi olarak da tabir edilir.),
*Aşırı baş üstü aktivite,
*Tekrarlayan omuz çıkıkları,
*Omza direkt gelen darbeler.
BELİRTİLERİ NELER?
*Omzun ön, kolun yan tarafında ağrı ve şişlik
*Kolu kaldırırken ya da indirirken tetiklenen ağrı,
* Kolu kaldırdığın zaman gelen “klik” sesi,
*Sertlik,
* Uykudan uyandıran ağrı,
* Sırta uzanmakla artan ağrı,
* Etkilenen kolda kuvvet ve harekette azalma.
HASTALIĞA ÖZGÜ TESTLER
*Full Can Testi,
*Empty Can/ jobe’sTesti,
*Drop Arm Testi,
*Lift-off Testi,
*Belly-press testi,
*Belly-off Belirtisi,
*Bear Hug Testi,
*Hornblowers Belirtisi
TEDAVİ
İlk etapta akut tedavi protokolü uygulanır.
*İstirahat; Antrenmana ara verilir (süresine iyileşme seviyesine göre karar verilir). Tendonun kendini toplamasına yardım edecek anacak sportif performanstaki düşüşü en alt düzeyde tutacak şekilde planlanmalıdır.
*Buz uygulaması; 20 dk süre ile omuzdaki ağrılı bölgeye ıslak bir bezin arasına konulan buz uygulanır. (ilk günlerde 2 saatte bir uygulama yapılmalı , ağrı azaldıkça uygulama sıklığı da azaltılabilir.)
Buz uygulaması iltihabın dağılmasına ve şişliğin giderilmesine yardımcı olacaktır.
*Masaj; omzunuzun dış yan kısmına dirsekten omza doğru olacak şekilde zeytinyağı ile ya da kas gevşetici krem ile uygulama yapabilirsiniz.
*Derin friksiyon masajı; yukarıda saymış olduğumuz 4 ayrı rotator cuff kası için 4 ayrı tetik nokta( kastaki ağrı ve hassasiyetin en yoğun olduğu nokta) mevcuttur. Bu bölgelere uygulanan friksiyon tedavide önemli bir yer tutar.
Kürek kemiğinin arkadaki çıkıntısının hemen üzerinde, hemen altında,
Kolun omza bağlandığı noktada, akromionun(kürek kemiğinin üst ön çıkıntısı) hemen altında dış yan tarafta,
Korokoid çıkıntının(kürek kemiğinin ön taraftaki çıkıntısı) üzerinde bu ağrılı noktaları tesbit edebilirsiniz. Doğru bir tesbit için fizyoterapistinizden yardım alın.
*Bandajlama; ihtiyaç halinde dirsekten başlayıp omza doğru yapılan bandajlama hem kaslarınıza destek olarak tendon üzerindeki yükü azaltır hem de ağrıyı azaltmada ve şişliğin artmasını önlemede etkilidir.
*Pozisyonlama; elinizi ve kolunuzu kalp hizasından yukarıda olacak şekilde pozisyonlayın. Gün içerisinde omuz askısı kullanmak (gerekli ise!) yeterli olur, geceleri ise kolunuzu altına bir yastık koyarak yükseltebilirsiniz. Bu uygulama şişliğin azalmasına dolayısı ile ağrının azalmasına yardımcı olacaktır.
*Ortezleme; ihtiyaç halinde destek amacı ile omuz askısı kullanılabilir. Kas üzerindeki yükü alarak rahatlama sağlar. Ne kadar süre ile kullanılacağı fizyoterapistiniz ya da doktorunuz tarafından belirlenir. Ortez uygulamalarında kısıtlı kullanımlar kas ve tendon yapılara destek sağlarken uzun süreli kullanımlar kaslarda güçsüzlüğe neden olabilir.
*Antiinflamatuvar ilaç kullanımı; doktor önerisi ile (!) bu ilaçların alınması iltihabın giderilmesinde iyileşmede önemli bir yer tutar.
*Bantlama; fizyoterapistiniz yardımı ile kinezyolojik ya da rijit bantlama yapılabilir. Omzu askıya alacak şekilde yapılan rijit bantlama, ödemi gidermek veya kasları gevşetmek için yapılacak kinezyolojik bant uygulaması oldukça etkilidir.
* Baş üstü aktiviteler,etkilenen kol üzerine yatma ve etkilenen kol ile ağırlık taşıma yasaklanır(yapmak istese de ağrı izin vermeyecektir).
EGZERSİZ
*Akut olarak tabir edilen ağrı ve kısıtlılığın yoğun olduğu ilk 3-7 günlük dönemde germe egzersizleri ile başlanır (ilk etapta ağrı sınırını birazcık aşan germeler yapılır). Germe egzersizlerinde ilk olarak 10-15 sn lik germelerle başlanır. Ağrı hafifledikçe 3-5 dk ya çıkılır. Kapı kenarında ve duvar köşesinde yapılan egzersizler hastanın kendine başına omuz kaslarını germesini sağlar.
Eklem hareket açıklığını koruyan ve artıran ROM egzersizleri yapılır. Özellikle omuz çarkı, parmak merdiveni gibi materyaller kullanılarak yapılan egzersizler bu dönemde tercih edilir.
*Sinir moblizasyon egzersizleri kesinlikle tedaviye dahil edilmelidir.
*Pendular egzersiz olarak tabir edilen omuz sarkaç egzersizleri yapılır. Bu egzersiz ağırlık kullanılarak yapılır. Ağırlık taşıması yasak olan kolda bu egzersizi doğru olarak nasıl yapacağız?
Burada amaç omuz eklemini açarak içte sıkışan yapıları rahatlatmak ve tendon üzerine binen baskıyı azaltmaktır. Ağırlığı taşıyan parmak kaslarımız olmalı. Etkilenmemiş kol ile bir yerden destek alın, etkilenen kola ağırlığı alarak öne doğru eğilin. Bütün hareketler boyunca dirseğin bükülmeyip dik durduğundan emin olun. Kolunuzu omuzdan öne-arkaya, sağa-sola, saat yönünde ve saat yönünün tersine daireler çizecek şekilde hareket ettirin. Bu hareketin püf noktası hareketin başında veya sonunda kesinlikle dirseği bükerek ağırlığı almaya veya bırakmaya çalışmamaktır. Dirseği büktüğünüz zaman ağırlık taşıma görevini omuz ve dirsek kasları yapmış olur. Bu da kasınızın daha fazla zedelenmesine neden olur.
*Ağrı ve şişliğin azalmaya başladığı subakut dönemde (1-4 hafta) akut dönemdeki egzersizlere ek olarak dirençli kuvvetlendirme egzersizlerine geçilir. Ağırlık, therabant ya da vücut ağırlığı kullanılarak direnç oluşturulur. Direnç miktarı zamanla arttırılır. Baş üstü dirençli egzersizlere kontrollü olarak geçiş yapılmalıdır.
*Kronik dönemde(1-.. ay) Spora özgü egzersizlere geçiş yapılır.
Sağlıkla kalın…