İLİOTİBİAL BAND SENDROMU
Leğen kemiğimizin ilium adı verilen yan parçasından başlayıp uyluk dış yüzeyinde seyreden, dizin dış yan tarafında sonlanan bağ dokusuna iliotibial band adı verilir. Bacağımızı yana açmamızı sağlayan tensor fasya lata adlı kasın tendon (kasların kemiklere yapışma noktası) sonlanması olarak dize yapışır. Bacağımızı geriye çekmemizi sağlayan gluteus maksimus adlı kasın sonlanması da bu tendon yapıya karışır.
İliotibal band sendromu ise tekrarlayan diz bükülme ve açılmaları sonucunda sürtünmeye bağlı olarak tendonda harabiyete sebep olan, dizin dış yan tarafında ağrı ve inflamasyonla karakterize bir hastalıktır.
NEDENİ?
Nedeni dizin sürekli bükülüp uzatılmasıdır(dizin flexionu ve extansiyonu). 30 derece içerisindeki tekrarlayan diz flexion-extansiyonu iliotibial bandın sıkışmasına neden olarak diz ağrısı oluşturur. Ayrıca zayıf kalça kasları(gluteus maximus,medius), external rotatorler ve abduktorler iliotibial bandın aşırı yüklemesine neden olarak iliotibial band sendromuna neden olur.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
- Koşucularda,
- bisikletçilerde,
- tenis oyuncularında
- kayakçılarda,
- haltercilerde,
- futbolcularda kısaca dizin sürekli bükülüp açılmasının gerektiği sporlarla uğraşanlarda
BELİRTİLERİ NELER?
- Kalçanın dış yanında
- Dizin dış yanında
- Uyluk boyunca yayılan keskin ağrılara neden olur . Aktivite sırasında ağrılar şiddetlenirken dinlenme de ağrı rahatlar.
- Dizin bükülüp açılması esnasında ağrı hissedilebilir.
- Yokuş aşağı inilirken ağrı hissedilebilir.
- Dizin dış yan kenarında elle basınç uygulandığında ağrı hissedilir.
- Ele gelen yapışma, sürtünme veya “gıcırtılı menteşe benzeri” crepitus veya epikondil(dizin dış yan tarafındaki kemik çıkıntı) üzerindeki veya genellikle (genellikle diz 30 ° bükülü iken) basınçla artan lokalize ağrı
TETİKLEYEN SEBEPLER NELER?
- iliotibial bandın kısa oluşu
- kemik çıkıntılarının belirgin olması
- Bacak uzunluğunun farklı olması
- Kaval kemiğinin yapısal olarak içe dönük olması
- X bacak
- Ayak tabanının içe basması
- Bacaklarda uzunluk farkı
SPORCULADA İTB SENDROMUNA NEDEN OLABİLECEK HATALAR?
- Isınma ve soğuma hareketlerini ihmal etmek
- Egzersiz yoğunluğunu aniden aşırı ölçüde arttırmak
- Antrenmanlar arasında yeterli dinlenme dönemi bırakmamak
- Yanlış ayakkabı tercihi
- Uygun olmayan zeminde antrenman
- Bisiklet ayarlarının yanlış olması
- Formda olmadan egzersize yüklenmek
- Koşma tecrübesinin olmayışı
- Sürekli aynı yönde uzun süre koşmak
- Yokuş aşağı koşmak
- Bisikletçilerin ayak parmakları açık tenkto pedal çevirmesi
- Tekrarlayan zorlanma
- Alta ekstremite kötü hizalanmaları
- Kas dengesizliği artan sürtünmeye neden olur
HASTALIĞA ÖZGÜ TESTLER
- Ober testi
- Modifiye ober testi
- Noble’s testi
- Renne testi
İlk etapta akut tedavi protokolü uygulanır.
İstirahat; Antrenmana ara verilir (süresine iyileşme seviyesine göre karar verilir). Tendonun kenini toplamasına yardım edecek anacak sportif performanstaki düşüşü en alt düzeyde tutacak şekilde planlanmalıdır.
Buz uygulaması; 20 dk süre ile dizin dış yan tarafındaki ağrılı bölgeye ıslak bir bezin arasına konulan buz uygulanır. (ilk günlerde 2 saatte bir uygulama yapılmalı , ağrı azaldıkça uygulama sıklığı da azaltılabilir.)
Buz masajı; Bacağın dış yan kısmına buz masajı yapabilirsiniz. Pet şişeye su doldurarak dondurun, buzlu şişeyi bacağınızın dış yanı boyunca hareket ettirerek hem mekanik olarak masaj etkisinden hem de soğuk etkisinden faydalanabilirsiniz.
Buz uygulaması iltihabın dağılmasına ve şişliğin giderilmesine yardımcı olacaktır.
Masaj; bacağın dış yan kısmına dizden bacağa doğruel sırtı ile, zeytinyağı ile masaj uygulayabilirsiniz.
Derin friksiyon masajı; dizinizin dış yan kısmındaki ağrının toplandığı noktaya baş parmağınızı bacağınıza paralel gelecek şekilde (kalçadan ayağınıza doğru bir çizgi çektiğinizi varsayın, ona paralel olacak şekilde) koyun. Parmağınızı bastırarak sağa sola hareket ettirin. Tendonun elizin altında kaydığını hissedeceksiniz.
Bandajlama; ihtiyaç halinde dizden başlayıp kalçaya doğru yapılan bandajlama hem kaslarınıza destek olarak tendon üzerindeki yükü azaltır hem de ağrıyı azaltmada ve şişliğin artmasını önlemede etkilidir.
Pozisyonlama; kendinizi bacağınız ve diziniz kalçanızdan yüksekte olacak şekilde pozisyonlayın (amaç yetersiz olan dolaşımı yerçekimini kullanarak artırmak ve şişliği azaltmak). İlk aşamada gün içerisinde otururken, yatarken her alanda buna dikkat edilirken ilerleyen zamanlarda sadece gece uygulanması yeterli olacaktır.
Ortezleme; ihtiyaç halinde destek amacı ile dizlik kullanılabilir. Ne kadar süre ile kullanılacağı fizyoterapistiniz ya da doktorunuz tarafından belirlenir. Ortez uygulamalarında kısıtlı kullanımlar kas ve tendon yapılara destek sağlarken uzun süreli kullanımlar kaslarda güçsüzlüğe neden olabilir.
Antiinflamatuvar ilaç kullanımı; doktor önerisi ile (!) bu ilaçların alınması iltihabın giderilmesinde iyileşmede önemli bir yer tutar.
Bantlama; fizyoterapistiniz yardımı ile kinezyolajik ya da rijit bantlama yapılabilir. İliotibial bandı gevşetmek, tendonun dizdeki yapışma noktasına destek olmak, tendonun çekiş yönünü değiştirmek ya da şişliği gidermek için uygulanabilir.
Sporcunun merdiven inip-çıkma, çömelme-kalkma, sıçrama, koşma, yokuş inip-çıkma gibi aktiviteleri yapması kısıtlanır (yapmak istese de ağrı izin vermeyecektir).
EGZERSİZ
Akut olarak tabir edilen ağrı ve kısıtlılığın yoğun olduğu ilk 3-7 günlük dönemde germe egzersizleri ile başlanır (ilk etapta ağrı sınırını birazcık aşan germeler yapılır). Germe egzersizlerinde ilk olarak 10-15 sn lik germelerle başlanır. Ağrı hafifledikçe 3-5 dk ya çıkılır.
Eklem hareket açıklığını koruyan ve artıran ROM egzersizleri yapılır.
İzometrik olarak tabir edilen eklem de hareket açığa çıkarmayan kasta kasılma meydana getiren kuvvetlendirme egzersizleri yapılır.
Ağrı ve şişliğin azalmaya başladığı subakut dönemde (1-4 hafta) akut dönemdeki egzersizlere ek olarak dirençli kuvvetlendirme egzersizlerine geçilir. Ağırlık, therabant ya da vücut ağırlığı kullanılarak direnç oluşturulur. Direnç miktarı zamanla arttırılır.
Denge egzersizleri, yarım çömelme-kalkma egzersizi, merdiven inip-çıkma gibi yasakladığımız aktivitelere düşük yoğunlukta başlanır.
Tempolu yürüyüş yapılabilir.
Kronik dönemde (1-.. ay) denge egzersizleri, çömelme-kalkma, merdiven inip-çıkma, yokuş inme- çıkma gibi aktivitelere ağırlık verilir.
Spora özgü egzersizlere geçiş yapılır.
Egzersizleri ilk yaptığınızda ağrılarınızda artma olması normal. Egzersiz sonrası 1-2 saat ağrı olmasından korkmayın. Daha uzun süren ağrılarda egzersizin yoğunluğunu azaltın. Egzersiz sonrası 20-30 dk buz uygulamak ağrılarınızı azaltmaya yardımcı olur.
Sağlıkla kalın..